Artikel

De ruimtepuzzel
van Zuidasdok

Het megaprogramma Zuidasdok richt zich onder andere op de verbreding en gedeeltelijke ondertunneling van de A10, plus de uitbreiding van station Amsterdam Zuid. Het is een hele kunst om alles met een schoenlepel in te passen, op slechts enkele meters afstand van de gevels van de talloze kantoorkolossen en woontorens. Osborners Frank Jacobsen en Nienke Mulder dragen hun steentje bij.

Een optimale bereikbaarheid van de randstad en Amsterdam, en het vergroten van de aantrekkingskracht van de Zuidas. Dat is, in een notendop, het doel van het programma Zuidasdok. Het gebied staat bekend om de vele, glimmende hoogbouw en herbergt ongeveer 2.600 bedrijven en organisaties. Maar er wonen ook 4.000 mensen en voetbalclub AFC bespeelt er vijf velden. En natuurlijk zijn daar de huidige 2 x 3 rijstroken van de ringweg A10 met daartussenin geklemd het perron en de twee sporen van het nu nog bescheiden station Zuid, aangevuld met twee metrosporen. Kortom, een zeer druk en intensief gebruikt stukje Nederland.

Behoud uitstraling en woonplezier

In de komende dertien jaar wordt de A10 tussen de knooppunten Nieuwe Meer en Amstel uitgebreid naar in totaal twaalf rijstroken en ter hoogte van de Zuidas deels ondertunneld. Daar bovenop verrijst het vernieuwde, uitgebreide station Amsterdam Zuid. Het is een megaklus met een hoge mate van complexiteit, zo weet Nienke Mulder, strategisch omgevingsmanager binnen het programma. “De stad is aan alle kanten tegen de snelweg en het station aangebouwd. Je kunt je bijna niet voorstellen dat hier zo’n enorme, meervoudige verbouwing gaat plaatsvinden. Toch gaat het gebeuren, terwijl hier heel veel gebruikers zitten. Tijdens de vele jaren dat het programma loopt, willen bewoners hier toch prettig wonen, willen bedrijven de uitstraling behouden waarvoor ze hier zijn gekomen, willen reizigers gewoon hun trein, bus, tram, metro en taxi kunnen halen en moeten automobilisten over de snelweg kunnen blijven rijden. Er zijn nu al werkzaamheden gaande, maar vanaf 2025 tot ongeveer 2032 gaat alles echt grootschalig op de schop. De opdracht is om dan toch alles leefbaar en bereikbaar te houden.”

Ruimte die er niet is

Na een valse start is het aanvankelijke totaalproject in 2020 opgeknipt in deelprojecten. Elk deelproject heeft zijn eigen omgevingsmanager, maar Nienke bewaakt de eenduidige benadering van de omgeving. De gebruikers van het gebied ervaren immers maar één Zuidasdokproject. Eén van de deelprojecten is de Openbaar Vervoer Terminal (OVT), waaronder de uitbreiding en vernieuwing van het station valt. Binnen OVT is Frank Jacobsen manager Projectbeheersing. “Dat gaat over het budget, de planning, de scope, de risico’s, de kwaliteit en de organisatie. In feite beheer ik de portemonnee en let ik erop dat we als opdrachtgever van de aannemer krijgen wat we hebben besteld. Eerlijk geld voor eerlijk werk.” Het deelproject van Frank en zijn team kent enkele interessante uitdagingen, zoals het veilig realiseren van een nieuwe stationspassage, terwijl het station gewoon in bedrijf blijft. Maar ook het slopen van stukken snelweg, het plaatsen van dakdelen en daaronder het afgraven van het station zonder dat het publiek erboven iets in de gaten heeft. “Het is een enorm project in een ruimte die er eigenlijk niet is. Daarom is het ook belangrijk dat de aannemers goed begrijpen hoe alles in elkaar steekt. Daar investeren we veel tijd in.”

Budget rond

Zoals dat gaat bij grote projecten, loopt niet alles zoals het aan het begin is bedacht. De einddatum was 2028, maar is nu 2036, door een mislukte samenwerking met de opdrachtnemer en toegenomen complexiteit. Het budget was ooit ongeveer 2 miljard euro. Dat bedraagt nu ruim 3,5 miljard, doordat de scope van het programma is uitgebreid en de bouw langer duurt. Dit aanvullend budget is november 2022 toegekend. Eén van de mijlpalen van het afgelopen jaar, aldus Nienke. “Daar hebben we twee jaar lang heel hard naar toe gewerkt, terwijl al die tijd boven de markt hing dat het geld nog niet ter beschikking was gesteld. Nu het zover is, moeten we het waarmaken.” Een bijzonder moment voor het OVT-deelproject deed zich voor in de zomer van 2022. “We hebben toen een buitendienststelling van de snelweg en het station gehad, om funderingswerk te verrichten. Dat betekende eigenlijk dat we voor het eerst echt zichtbaar buiten aan de slag gingen en de schop de grond in ging. Ook zijn we erin geslaagd om een prijs af te spreken met de aannemer voor de nieuwe stationspassage.” Dit laatste vloeit voort uit het feit dat OVT werkt met een nieuwe contracteringsmodel, gebaseerd op de twee-fasen systematiek van Rijkswaterstaat. Deze systematiek houdt kort gezegd in dat de opdracht bij aanvang niet op de totale prijs gegund wordt. In plaats daarvan werken opdrachtgever en -nemer in een eerste fase samen aan het uitwerken van ontwerp, planning en prijs (zie voor meer hierover elders in dit jaarverslag het artikel ‘Adviesgroep Samenwerken & Contracteren’).

De hoe-en-waarom vraag

Frank en Nienke zijn beiden door de wol geverfd en zijn blij hun ervaring en expertise nu voor deze bijzondere klus te kunnen inzetten. Frank: “AT Osborne is bij zo’n beetje alle grote infraprojecten in Nederland betrokken geweest. Wij zijn in staat om de inhoud van een complexe opgave te begrijpen en ook voor de andere partijen in het proces begrijpelijk te maken. Ik zie ons als inhoudelijke nerds met de gave om een goed verhaal te vertellen. Daarnaast weet ik altijd de ‘hoe-en-waarom vraag’ te stellen. Kritisch zijn zonder een conflict te krijgen, en steeds het goede gesprek aangaan.” Nienke: “Het is ook een kwestie van de belangen van alle betrokken partijen koppelen aan de inhoud. We zitten met zijn allen in een enorme ruimtepuzzel. Alles moet erop gericht zijn om die steeds weer een stap verder te brengen. Daar moet je alle betrokkenen in mee krijgen.”

Beide Osborners genieten van het team waarin ze werken. Nienke vindt het mooi om mee te bouwen aan een ploeg van ervaren mensen, en om een geheel te maken (en te houden) van de interne organisaties van de deelprojecten. Frank vindt ook het budget en de fysieke omvang van Zuidasdok bijzonder. “Toen ik in 2008 mijn opleiding Civiele Techniek afrondde, had ik niet durven dromen nu deze verantwoordelijkheden te hebben. Bovendien vind ik het prachtig om hier samen te werken met mensen waar ik aan het begin van mijn carrière tegenop keek.”

De leefbare bouwput

Na jaren van voorbereiding, relatief kleine ingrepen en werkzaamheden ’s nachts en in de weekends, nadert ‘de grote hinderfase’ inmiddels met rasse schreden. “Tot nu viel het mee voor de gebruikers van het gebied”, aldus Nienke. “Maar binnenkort ontstaat er veel meer hinder. Het zal grootschaliger zijn en op veel meer momenten. Daar bereiden we ons als organisatie nu op voor: het leefbaar houden van bouwput. Dat betekent dat er ook geïnvesteerd zal worden in bijvoorbeeld tijdelijke groenvoorzieningen. Als je dat niet doet, levert 13 jaar grootschalige werkzaamheden een te grote chaos op.” Voor Frank ligt de prioriteit de komende tijd op de uitvoering van het eerste deel van het OVT deelproject. “We zijn nu continu het station aan het verbouwen, zonder dat de reizigers het echt merken. Het is belangrijk om die voortgang vast te houden. Want als één deel van de werkzaamheden vertraagt, heeft dat gevolgen voor al die andere werkzaamheden. Wat dat betreft is dit programma net een kaartenhuis. Maar vooralsnog liggen we op koers. We doen er alles aan om dat zo te houden.”

Auteurs

Frank Jacobsen

Consultant

Nienke Mulder

Consultant
Video
Delen

Uw naam

E-mail

Naam ontvanger

E-mail adres ontvanger

Uw bericht

Verstuur

Share

E-mail

Facebook

Twitter

Google+

LinkedIn